Rolstoelonderhoud

Waar moet je op letten bij je rolstoel?

balhoofd voorwieltje

Een van de belangrijkste aspecten waar je op moet letten bij een handbewogen rolstoel zijn de assen van de grote wielen. Deze horen goed vast te blijven zitten. Het is daarom belangrijk om ieder keer wanneer de wielen op de rolstoel worden gezet (bijv. na meenemen in de auto) even te checken of ze goed vastzitten. Dit kan heel eenvoudig door aan de wielen te trekken; als het goed is zijn ze vergrendeld en kunnen ze er  niet aflopen. Wanneer ze niet goed vastzitten dan is het belangrijk om niet met de rolstoel te gaan rijden en ze direct te laten repareren. Het is levensgevaarlijk als ze er af lopen terwijl je aan het rolstoelrijden of handbiken bent. Bij de wielen is het ook goed om regelmatig te checken of de wielen nog soepel rollen en of de spaken nog allemaal stevig vast zitten.

Het kan gebeuren dat het balhoofd van de voorwieltjes niet meer verticaal staat nadat je er een keer iets te hard mee tegen een stoeprand bent aangereden. Dat kan tot gevolg hebben dat je rolstoel de neiging heeft een bepaalde kant op te trekken, of dat je voorwieltjes irritant klapperen. Wanneer dit het geval is met je handbewogen of elektrische rolstoel dan is het goed om een monteur er naar te laten kijken en indien nodig opnieuw te laten stellen. Op het balhoofd vind je vaak een dopje. Wanneer dit dopje ontbreekt dan kan er makkelijk regenwater in het balhoofd komen en dan kunnen de lagers gaan roesten.

Het is logisch dat een rolstoel zwaar rijdt wanneer de banden niet goed opgepompt zijn. De invloed van niet goed opgepompte banden op het rijgemak is vaak veel groter dan het gewicht van de rolstoel zelf. Regelmatig (ieder maand) even de banden op de juiste spanning brengen (zie de band zelf) helpt om niet te zwaar te rijden. De afstelling van de wielen van een rolstoel (hoe het gewicht is verdeeld over de grote wielen en kleine voorwieltjes) heeft een groot aandeel in het rijgemak. Zie basisprincipes rijden voor afbeelding optimale rijafstelling in een handbewogen rolstoel.

haren om de as van voorwieltje

Wanneer de rolstoel naar één kant trekt dan kan dit goed komen doordat er haren of vuil in het balhoofd zitten of, zoals in de afbeelding, rondom de as (de lagers) van je voorwieltjes. Het kan ook voorkomen dat de lagers van de voor- of achterwielen aan vervanging toe zijn.

Het is goed om alert te blijven op rijeigenschappen van de rolstoel. Net zo goed als het voor het zitten logisch is om een luchtkussen (zoals een Roho of een Starlock) regelmatig te checken en weer goed in te (laten) stellen. Met regelmatig onderhoud (poetsen en een technische check) voorkom je dat de rolstoel te zwaar gaat rijden. We gaan er hierbij wel vanuit dat de afstelling van de rolstoel optimaal was toen je deze net kreeg.

Om te zorgen dat je rolstoel en kussen goed onderhouden blijven is het belangrijk om te weten wie hier voor verantwoordelijk is. Als  je in staat bent om al je zaken zelf te regelen dan is het logisch om deze verantwoordelijkheid zelf op je te nemen. Dit houdt in dat je zelf bijhoudt hoe lang het is geleden dat je rolstoel een onderhoudsbeurt heeft gehad. Je kan de rolstoelleverancier zelf opbellen voor een servicebeurt. Wanneer je merkt dat de zit-of rijhouding verandert (en minder prettig wordt) dan is het verstandig om ook zelf aan de bel te trekken bij de rolstoelleverancier.

Je zitkussen en billen dagelijks (laten) checken is, wanneer je gevoelig bent voor decubitus, uitermate belangrijk. Liever voorkom je dat jij of je rolstoel echt mankementen beginnen te vertonen. Via Check je zit kan je checken hoe jij en je rolstoel er voor staan. Wanneer je ondersteuning nodig hebt van je naasten of zorgverleners bij het regelen van al je zaken dan is onderhoud dus ook een belangrijk onderwerp.

Wat kan je zelf doen aan onderhoud?

Naast een jaarlijkse servicebeurt voor het groot onderhoud, kun je zelf ook wat doen. Uiteraard hangt het er van af of je zelf, of je naasten, lichamelijk in  staat zijn om  klusjes te verrichten. Niet alle klusjes zijn overigens moeilijk of inspannend. Met name schoonmaak-klusjes aan je rolstoel of zitkussen zijn regelmatig nodig vanwege hygiëne. Bovendien ziet het er ook wat verzorgder uit als mensen niet kunnen zien dat jij hagelslag op je brood hebt gegeten.

Rolstoel

Een skai of leren rugbekleding (en zitting) is makkelijk met een nat doekje schoon te maken. Bij een stoffen rugbekleding moet je voorzichtig zijn als er foam onder zit wat nat kan worden. Een spanbandenrugleuning is op zich goed uitneembaar en kan in de wasmachine. Wanneer je de spanbandenrugleuning weer terug voor de rugbuizen plaatst dan is het wel belangrijk dat je nog precies weet hoe bijvoorbeeld de rugleuningflap op de zitting wordt geklit en hoe de spanbanden moeten worden ingesteld. Foto’s maken van de oorspronkelijke (prettige) afstelling kunnen helpen om het weer goed te krijgen. Wat ook kan helpen is een tape plaatsen op een spanband zodat je nog precies weet hoe strak een rugleuning bij iedere spanband was afgesteld.

Naast het schoonmaken van de zitting, rugleuning en frame is het met name van belang om draaiende delen zoals wielassen en balhoofden een schoonmaakbeurt te geven. Deze draaiende onderdelen gedijen goed bij regelmatig doorsmeren met bijvoorbeeld Teflonolie. Het is verstandig om eventueel vet er ook weer af te poetsen aangezien dit juist ook vuil kan aantrekken. Het is handig om dit iedere maand te doen.

Zitkussen

Als  je wel eens last hebt van ongelukjes (incontinentie-problemen) dan is het belangrijk om je zitkussen en -hoes regelmatig te wassen. Dit klinkt vanzelfsprekend maar wanneer je maar 1 zitkussen hebt en gevoelig bent voor decubitus (en dus afhankelijk bent van je kussen) dan is het niet voor iedereen makkelijk om dit zelf voor elkaar te krijgen. Met het oog op het voorkomen van decubitus is hygiëne echter super belangrijk. Sowieso kunnen zitkussens,  ook  zonder ongelukjes, op een gegeven moment muf gaan ruiken. Er is over ieder merk zitkussen goed te vinden op internet hoe je deze het beste kan reinigen. Luchtkussens kunnen goed in een sopje worden gewassen. Wanneer bij een foamkussen, het foam nat wordt als gevolg van een ongelukje dan is het lastig om dit nog goed en hygienisch schoon te krijgen.