Weet je gebruikswensen

Wat is voor jou goed zitten en prettig rijden en functioneren met de rolstoel? Wat wil je er mee kunnen?  Misschien wil je wel met je rolstoel kunnen swingen, net als de feestvierders in bovenstaande foto. Wat is een geschikte rolstoel voor je kind of je partner?

Ook wanneer je al langer in de rolstoel zit, kan deze nog niet perfect aansluiten bij wat je eigenlijk wilt. Naar mate je vaardiger bent geworden met je rolstoel zal je misschien steeds meer de beperkingen ondervinden  van je ‘beginnersrolstoel’.
Het is voor zowel beginnende als ervaren rolstoelgebruikers belangrijk om duidelijk te maken aan een rolstoeladviseur wie je bent, hoe je leeft en welke activiteiten en verplaatsingen daar bij horen. Uiteindelijk behoor je je met de rolstoel goed te kunnen verplaatsen naar de plekken die voor jou belangrijk zijn om te kunnen doen wat je wilt doen.

Wat doe je op een dag?

Om de gebruikswensen en -eisen aan je rolstoel duidelijk te krijgen van je zelf (of je kind of partner) is het handig om je directe woon en leef-omgeving als uitgangspunt te nemen en heel praktisch te bedenken wat je op een dag gaat doen vanaf het moment dat je in de rolstoel gaat totdat je weer naar bed gaat. Niet alleen wat je doet maar vooral ook hoe je de activiteiten doet is belangrijk voor de eisen aan de rolstoel.

• Hoe ga je in en uit de rolstoel? Staat de rolstoel naast je bed bij de transfer? Ga je uit bed met een tillift, door even te staan en evt. met hulp of doe je dit zelfstandig met of zonder glijplank? Zitten er geen rolstoel-onderdelen (zijschotjes of voetplaat) in de weg als je er in of uit gaat? of heb je juist armleuningen nodig om op te kunnen staan.
• Welke activiteiten doe je in en om huis? Hoe ziet je huis er uit? Kook je vanuit de rolstoel en hoe is of wordt je aanrecht?  Maak je gebruik van het toilet met de rolstoel ? Kan je de tuin in of terras op? Kan je in de garage of schuur met de rolstoel? Heb je ruimtes of plekken (zoals tafels en aanrecht) waar de afmetingen (breedte, hoogte, diepte) van je rolstoel nauw letten?
• Ga je zelfstandig of alleen naar buiten en hoe verplaats je je?  Rijd je met de rolstoel in de di-
  
  

  Welke activiteiten ga je doen?

  recte omgeving rond je huis en wat zijn de rij-afstanden en hoe is de rij-ondergrond (zijn er hellinkjes, drempels en andere oneffenheden)? Koppel je, in het geval van een handbewogen rolstoel, een handbike aan ? Het  heeft consequenties voor o.a. de keuze van het frame, de voorwieltjes de rij-afstelling.

• Welke activiteiten doe je buiten de deur? Ga je naar winkels en andere voorzieningen en wat kom je aan obstakels tegen onderweg? Werk je of ga je naar school (of ligt dit in de planning). Hoe kom je er en kun je je daar overal zelfstandig verplaatsen. Kun je onder tafels en bureau en naar toilet? Voor (jonge) kinderen is buiten spelen met anderen uiteraard heel belangrijk.
• Ga je naar familie en/of vrienden en lukt het om daar zelf te komen? Hoe ver is dat en lukt het je om daar ook binnen te komen en heeft dit nog gevolgen voor je rolstoel?
• Wat zijn je hobby’s en interesses?  Welke hobby’s (zoals bijv. klussen) doe je thuis vanuit de rolstoel en welke buiten de deur? Doe je aan sport en lukt het je om zelf naar de sport of andere faciliteiten toe te gaan en hoe doe je dat (zie ook Robert B.), Vind je het belangrijk om je op een actieve manier te verplaatsen? Kom je graag in de natuur (het bos of strand) en  hoe ga je dat (zelfstandig of met hulp?) doen met de rolstoel?
• Ga je met de auto/taxi en gaat de rolstoel mee ? Hoe ziet de auto etc. er uit, hoe zorg je dat je de rolstoel mee neemt. Hoe zorg je dat de rolstoel veilig vast staat en wat betekent dit voor de eisen aan de rolstoel? Rijd je altijd mee of ga je zelf met de rolstoel achter het stuur (zie ook filmpje Robert Boerdonk)? of maak je een transfer naar de auto en til je de rolstoel naar binnen. Gaat de rolstoel ook mee in trein, tram, bus of boot?
• Ga je graag op reis (naar het buitenland)? Gaat de rolstoel mee in een vliegtuig en trein, taxi, bus etc. In een vliegtuig zit je niet in je rolstoel en in een taxi zal iemand anders de rolstoel misschien achter in tillen. Wat voor plekken kom je in het buitenland (heuvelachtig gebied ,stad etc.)

Margret kan zich goed verplaatsen in Australië 

Kortom, hoe moet de rolstoel er uit komen te zien om te gebruiken bij al deze activiteiten en op al deze plekken ? Er zijn keuzes te maken in het type rolstoel maar ook in onderdelen (zoals bijv. rugleuning) en afstelling (bijv. van de wielen). Bovenstaande bespreken met je ergotherapeut en rolstoeladviseur is dus heel belangrijk. Misschien heb jij zelf nog niet altijd meteen door dat bepaalde activiteiten gevolgen hebben voor de eisen aan de rolstoel maar samen kom je hier wel uit. Print de checklist Gebruikseisen uit ter voorbereiding op de passing.